Çoruh Nehri’nin kıyısına kurulu Artvin dik bir kent. Genya Dağı’nın eteklerindeki kentin merkezi vilayetin de bulunduğu alan diyebiliriz. Buradaki havuzun çevresinde kafeteryalar bulunuyor. Akşamları canlı müzik çalan mekânlar da mevcut. Kentin kalesi Çoruh kıyısında yükselen bir kayanın tepesine kurulu.

Livane Kalesi olarak da bilinen kale, Erzurum Samsun karayolunun Artvin şehir merkezine çıkış sağlayan noktasında yer alıyor.

Kamilet river, Arhavi ARtvin, Turkey
Photo: © Özhan Öztürk

10. yüzyıla tarihlenen yapı, yüksek kulesiyle ilgi çekiyor. 16. yüzyılda Osmanlılar tarafından onarım görerek kullanıldı. Kale askeri bölgede bulunduğu için izin almak gerekiyor. Buraya kentten düzenlenen bir yolla yürüyerek gidilebiliyor. Ancak dönüş dik bir yokuş olduğu için araçla dönmeyi tercih edebilirsiniz. Çoruh kıyılarında ise yapımı halen devam eden Deriner Barajı inşaatı nedeniyle rahatça gezmek mümkün değil. Artvin’e en yakın yayla, merkeze 9 kilometrelik bir asfalt yolla bağlı Kafkasör. Yayla 1253 metre yükseklikte. Her yıl düzenlenen kültür ve sanat festivaliyle yerli ve yabancı birçok turistin ilgi odağı oluyor. Haziran ayının 2. haftası başlayan festival 4 gün sürüyor. Festivalin en önemli bölümü boğa güreşleri. Bunun yanı sıra karakucak güreşleri, çeşitli eğlenceler de yapılıyor. Sezon boyunca belediyeye ait minibüslerle ulaşım sağlanıyor. Yaylada kalmayı düşünenler için konaklama şansı da var. Buradan uzun bir yürüyüş, tırmanış ya da arazi aracıyla Genya Dağı’na çıkabilirsiniz. Yıkış yolu eşsiz manzaralar sunuyor. Zirvesi düzlük olan dağda birçok gezi yolu mevcut. Hem kent manzarası, hem Çoruh Vadisi ve yan kolları görülebilir.
Artvin merkezine bağlı Hamamlı köyündeki Hamamlı (Dolishana) Manastır Kilisesi, 10. yüzyıl ortalarında ortaçağ Gürcü Kralı

Artvin nature travel
Photo: © Özhan Öztürk

Artvin, borçka Karagöl from Black Sea (Karadeniz) Region of Turkey

Bagratlı Sumbath tarafından mimar Gabriel’e yaptırıldı. Kilisenin güney cephesinde bulunan güneş saati çalındığı için artık görülemiyor. 17. yüzyıl sonlarında camiye çevrildi. Porta Manastır Kilisesi Artvin’in Pirnallı köyünün Bağlık mevkiinde bulunuyor. Kral I. Aşot’un torunu Prens Khaouli tarafından yaptırıldı. Bir çan kulesi, bir şapel ve bir çeşmeden oluşuyor. Şehir merkezine 10 kilometre mesafedeki Hatila Vadisi Milli Parkı zengin bitki örtüsü ve jeolojik yapısıyla ilgi çekiyor.
Artvin çevresinde gezilecek birçok yayla, dağ ve tarihi kalıntı mevcut. Ancak gezi alanı epeyce geniş olduğu için kendinize gezi rotaları belirleyip öyle yola çıkmanız gerekir.

Gezi hatları: Ardanuç Şavşat, Yusufeli, Borçka Maçahel, sahil ilçeleri Arhavi ve Hopa.

Ardanuç: Artvin ilinin kıyıdan uzak, dağlık iç kesiminde yer alır. Bulanık köyündeki Yeni Rabat Kilisesi, Adakale köyündeki Gevhernik Kalesi, Ferhatlı köyündeki Ferhatlı Kalesi ile Artvin-Ardanuç yolu üzerinde bulunan Cehennem Deresi Kanyonu gezilecek yerler arasında. İlçede Ardanuç’un eski merkezi Adakale Mahallesi’ndeki İskender Paşa ve Salih Bey Camii de görülebilir.

Artvin ilinin kıyıdan uzak, dağlık iç kesiminde yer alır. Bulanık köyündeki Yeni Rabat Kilisesi, Adakale köyündeki Gevhernik

Kebap from Artvin cuisine, Turkey
Photo: © Özhan Öztürk

Kalesi, Ferhatlı köyündeki Ferhatlı Kalesi ile Artvin-Ardanuç yolu üzerinde bulunan Cehennem Deresi Kanyonu gezilecek yerler arasında. İlçede Ardanuç’un eski merkezi Adakale Mahallesi’ndeki İskender Paşa ve Salih Bey Camii de görülebilir. Tarihöncesi dönemlere tarihlenen Ardanuç Kalesi, Adakale mevkiinde yer alıyor. Çeşitli dönemlere ait yapı kalıntıları bulunan kaledeki kitabe Kanuni Sultan Süleyman’a ait. Ardanuç’a 17 kilometre uzaklıktaki Yeni Rabat Manastırı Bulanık köyünde. Ortaçağ mimarisine uygun olarak inşa edilen manastırın ön ve arka cephelerinde kabartma bitki motifleri bulunuyor.

Artvin’e 65 kilometre uzaklıktaki Şavşat ilçe sınırları içinde Şavşat, Cevizli köyündeki Tbeti kiliseleri ile Zor Mustafa Bey Türbesi görülebilir. Tbeti Kilisesi, ilçe merkezine 14 kilometre uzaklıktaki Cevizli köyündedir. Yazılı kaynaklara göre yapı, 899-914 yılları arasında bölgeye hakim olan Bagratlı Prenslerinden Aşot Koukhi döneminde yaptırıldı. Yontma taştan yapılmış dört yüzeyden ibaret olan çatısının her yüzeyinde ‘koç heykeli’ bulunuyor. Karagöl Sahara Milli Parkı da ilçe sınırlarında yer alıyor.

Artvin yöresel kıyafetler

Artvin il merkezinin 85 kilometre güneybatısında, Erzurum-Artvin karayolunda Sukavuşumu mevkiinden ayrılan 10 kilometrelik yolla ulaşılıyor. Yusufeli ilçesine bağlı Barhal Kilisesi, 9. yüzyıla tarihlenen kilise, kesme taştan, harçsız inşa edilmiş. Yapının dış ve iç süslemeleri oldukça iyi durumda.

Arhavi ilçe merkezi, Arhavi Suyu’nun Karadeniz’e döküldüğü düzlüğün batısında Karadeniz sahil yolu üzerinde yer alır.

Borçka ilçe merkezi, ilçenin ortasında, Çoruh Nehri kıyısında yer alır. Hopa-Artvin karayolu Cankurtaran Geçidi’ni aştıktan sonra ilçeden geçer. İlçe bu yolla il merkezi Artvin’e 33 km uzaklıktadır. İlçe toprakları Doğu Karadeniz Sıradağlarının belirlediği dağlık bir alanda yer alır. İlçenin tek gölü Aralık köyü yakınlarındaki Karagöl’dür.

Eskiden Borçka’ya bağlı bir bucak olan Göktaş, 1987’de çıkarılan bir yasa ile eski adı olan Murgul biçiminde değiştirilerek ilçe

Artvin tea plantation, Turkey
Photo: © Özhan Öztürk

yapıldı.

Çoruh Nehri ve kolları Türkiye’de rafting yapılan birkaç nehirden biri. Tur şirketleri isteğe bağlı günlük, 4 günlük veya 8 günlük tur düzenliyor. Çadır konaklamalı turların başlangıç noktası genellikle Erzurum’un ilçesi Çatakbahçe. İspir, Çamlıkaya, Sebzeciler, Barhal Nehri rota kapsamında. Rafting malzemeleri ve çadır tur şirketi tarafından sağlanıyor.
Ayala Tour 464-213 17 16
Alternatif 252-417 27 20

Yükseklikleri yer yer 3 bin m.’yi aşan Yalnızçam Dağları, doğuda Ardahan, kuzeyde Posof, batıda Şavşat ve Ardanuç yerleşimleriyle çevrili. Yalnızçam yaylalarına Göle, Ardanuç, Ardahan, Hopa yörelerinden gelen yaylacılar değişik kültürleriyle zengin bir renklilik oluşturuyor. Artvin merkez nokta olarak alındığında Çoruh Nehri boyunca, Berta Vadisi yönüne Berta Çayı’nı izleyerek gidiliyor ve Cehennem Deresi ve kayaların dehşetli yükselişleriyle Cehennem Boğazı adını hak eden kanyonu görülüp Ardanuç’a varılıyor. Yeni yol Barta Vadisi’ne tepeden iniyor. Klarjeti Gürcü Krallığı’nın zapt edilemeyen başkenti Ardanuç bugün sessiz ve sakin. Ardanuç’tan Ardahan’a giden ve kıvrılarak yükselen yol rengârenk çiçeklerin izini sürüyor ve sizi 2 bin 300 m. yükseklikteki Kutul Yaylası’na götürüyor. Yol üzerindeki yaylada yöreye özgü mıhlama ve et yemekleri yiyebileceğiniz bir de lokanta bulunuyor. Yola devam edilip yaklaşık 10 kilometre ilerlendiğinde Yalnızçam Geçidi’ne ve Bilbilan Yaylası’na ulaşılıyor. Bilbilan, çok geniş ve büyük bir yayla. Merkezinde bir yayla otelinin yanı sıra dükkânlar da yer alıyor. Ardahan ile sınır olan yayla hazirandan ağustos sonuna kadar her cumartesi kurulan pazarla renkleniyor. Keşif meraklıları için yaylanın kuzeydoğu yönünde 2 saat yürüyerek ulaşılan Karagöl de var. 4 göl bir arada tek bir çukur içinde yer alıyor ve muhteşem bir manzara sergiliyor. Ancak mutlaka bir rehber eşliğinde gidilmesi gerekiyor ve bir hayli yorucu.

Şavşat-Ardahan yolunun üzerinden gidiliyor. Şavşat’a 17 kilometre uzaklıkta. Karagöl-Sahara Milli Parkı içinde yer alıyor. Yaylada her yıl temmuz ayının 3. haftası perşembe günü başlayıp pazara dek süren geleneksel Pancarcı Festivali düzenleniyor. Milli Park’ın Karagöl kesimi ise Şavşat’ın 45 kilometre kuzeyinde yer alıyor. Bir heyelan gölü olan Karagöl’ün çevresi ladin ve çam ağaçlarından oluşan ormanla kaplı. Artvin-Şavşat arası yeni yol yapıldıktan sonra 45 kilometreye indi
Yaylalar Köyü: Barhal Çayı’nın Çoruh Nehri’ne karıştığı kesimde kurulu Yusufeli, Kaçkar Dağları’na çıkış rotaları ve rafting nedeniyle oldukça ünlü. Yusufeli’den Sarıgöl ve buradan yaklaşık 15 kilometre sonra da Barhal Köyü’ne ulaşılıyor. Barhal, Altıparmak Dağları’na çıkış ve Rize’ye geçiş yapmak için başlangıç noktası. Uluslararası anlamda dağcı ve trekkingcilerin uğrak yeri olması nedeniyle konaklama, restoran gibi imkanlar bulunuyor. Ortaçağ Gürcü kiliselerinden birinin de yer aldığı yemyeşil yamaçlara kurulu Barhal, 1200 m. yükseklikte. Kaçkar Dağları’na çıkış yolu üzerindeki Yaylalar köyü 2 bin m. yükseklikte ve Barhal’dan yaklaşık 20 kilometre uzaklıkta. Konaklama imkanı bulunuyor. Buradan Olgunlar yönünde devam edildiğinde ikiye ayrılan yolun Hastaf Yaylası ve Dilberdüzü yönü Kaçkar zirvesi için kullanılıyor. Dobe düzlüğü ve Naletleme Geçidi’nden geçiş yapılan diğer yol ise dağın öbür yüzüne, Rize tarafına gidiyor. Buradan Çaymakçur üzerinden Ayder Yaylası’na ulaşılıyor. Ancak rehber ve belli noktalarda kamp yapılması zorunlu. Bu rota için mutlaka turlar tercih edilmeli.
Otel Barhal-Yusufeli 466-811 31 51
Otel Çiçek Palas-Yusufeli 466-811 23 93
Barhal Pansiyon-Barhal köyü 466-826 20 71
İsmail Pansiyon-Yaylalar köyü 466-832 20 01
Marsis Otel Altıparmak Köyü (Barhal) Yusufeli 466- 826 20 02

Artvin’den Şavşat yönünde Şartul mevkiinden sola dönen yol İmerhev Vadisi’ne gidiyor. Vadi, köşk benzeri ahşap evlerin yer aldığı köyleri, muhteşem manzarası ve yaylalarıyla 50 kilometre’lik bir şölen sunuyor. Vadinin merkezi ise Meydancık. Buradan 10 kilometre ilerideki Papart Ormanları sarıçam, göknar, ladin ağaçları ve sayısız pınar barındırıyor. Buraya girmek için Meydancık’taki askeri birlikten izin almak gerekiyor.

Yayla, doğal yaşlı ormanları, bitki örtüsü, yöreye özgü böcekleriyle büyülü bir atmosferin içine alıyor ziyaretçilerini. Bölgenin en önemli özelliği doğal yaşlı ormanlar. Bu ormanlar, insan müdahalesi olmadan olgunluğa erişen yaşlı ve kalın çaplı ağaçlardan oluşuyor. Dünyada sayılı yerde bulunuyor ve ekolojik açıdan son derece önemli. Gorgit Yaylası’na iki ayrı yoldan gidilebilir. 1. Yol: Borçka – Camili (Macahel) yolu. Bu yol için Borçka Tabur Komutanlığı’ndan izin almak gerekiyor. Borçka- Camili arası 60 kilometre Camili’den Gorgit Yaylası’na çıkan patika yol 4 ya da 5 saatlik bir yürüyüşü gerektiriyor. 2. Yol: Borçka’dan Balcı yolu izlenerek varılan Beyazsu Yaylası (buraya kadar araç yolu var). Gorgit Yaylası’na buradan 2.5 saatlik yürüyüşle varılıyor. Ormanların içinden geçilerek gidilen patika yol çok belirgin olmadığı için mutlaka bir rehberle gitmek gerekiyor (Beyazsu Yaylası’ndan bir rehber bulabilirsiniz). Ayrıca, Beyazsu Yaylası’na kadar yoğun yayla günlerinde saatleri belirli olmasa da minibüs de bulunuyor. Yaylada konaklayacağınız herhangi bir tesis bulunmuyor. Bilgi için Camili (Macahel) Çevre Koruma ve Geliştirme Derneği’nden yardım alabilirsiniz.
466-415 40 40 /31 51

Turizm Müdürlüğü 466-212 30 71
Devlet Hastanesi 466-212 10 40
Emniyet Müdürlüğü 466-212 35 11