IĞDIR BARI:
Bayburt’ta bilhassa gün görmüş oyun havalarındandır. Alandaki genişliğe göre 3 – 5 veya 40 – 50 kişi dizi yahut halka kurarak ve sırada bir kadın bir erkek de gereğince yer alıp el ele tutuşularak yürütülür. Üç kısımlıdır (bölümlüdür):
- Ağır Bar,
2. Iğdır Barı,
3. Laççibana.
Oyunun adına bakılırsa aslında Kars tarafı (Iğdır il olduğuna göre Iğdır tarafı) barlarındandır.
İBİSKİ HALAYI:
Tokat’ın Niksar ilçesinde dört kişi tarafından yürütülen çeşittir. Pek eskiden kadınlı – erkekli oynandığı halde, zamanla bu karmalığını kaybetmiştir. Şimdi yalnız erkeklerce oynanılıyor.
İĞDELİ GELİN:
Çorum’da yakın zamanlara kadar adı bile unutulmuş durumdaki bu oyunun 1942’de oralı gençlere yeniden canlandırılmasına çalışılmıştı. Fakat, merkezde bundan sonra da tutunamadığı haber alınmıştır. Bir kız, bir erkek birlikteliğiyle oynanır.>
İKİ AYAK:
Tunceli’de ve bazı Çemişgezek köylerinde yürütülen sıra oyunlarındandır.
Malatya’da havası sözsüzdür.
İNCE KIRMA:
Konya yöresinde Doğanhisar ve Kamımu köylerinde cura saz veya ut ve tef eşliğiyle ikişer veya dörder erkek tarafından her dernekte gösteriler bir çeşittir.
“İnce Dudum Oyunu, m’nilerin karşılıklı olarak türkü halinde okunarak karşılaştırılmasıdır. Baştan iki kadın önce bir kıta okur. Sondan iki güzel sesli kadın da tekrarlar. M’niler okunurken el ele tutarak halka halinde yavaş yavaş dönülür. Nakarat okunurken kadınlar durarak ellerini çözüp şak şakla tepinirler. Son kıta (dörtlük) okunduktan sonra nakaratın devamında sıçrar ve böylece halayı bitirmiş olurlar.
Şimdi baştan iki kadın m’niyi ağızlarında yayarak okuyacak, sondan iki kadın da aynı ed’ ile tekrar edecekler:
Kaleden indim ancak
Al bayrak yeşil sancak
Ne kız oldum ne gelin
Ateşe yandım ancak
Kale başı gürgenlik
Ne hoş olur ergenlik
Erginlikte yar sevmek
O da bezirg’nlık
Kalenin bedenleri
Koyverin gidenleri
Vurun vurun yatırın
Y’ri terk edenleri
Durarak her kıtanın sonunda söylenen nakarat:
İnce dudum yâr yâr
İnce bele gümüş kemer
Akça dudum yâr y’r.
İNCE MEHMET ZEYBEĞİ:
İzmir köylerinin oyunlarındandır. Bu oyuna “İnce Zeybek” de denilip Ege yörelerinde epey gün görmüştür. Pek çekici ve coşturucu olan havasını hâlâ da fazlasıyla tutanlar, köylerinde vardır. Havası davul – zurnayla vurulunca birden ürperip oyuna kalkmamak delikanlıların elinden gelmez. Âdeta ilk çırpıda sürüklenerek oyuna kalkarlar.
İRİZE:
Hemşin yöresinde sıra oyunlarından bir çeşide Rize’yi kasten “İrize” adı verilmiş bulunması bundandır. İrize oyunu çoğu zaman “Sarışka” oyunundan önce gösterilir. Aynı köyden kimseler oyuna kalkacaklarsa, halkada kadınlı – erkekli yer alabilirler. Bu türden birlikteliğin (yeni karma oyunun) kıdemi oralarda pek eskidir.
İSASAZ SALLANMASI:
Çoruh ilinin Yusufeli ilçesinin Peterik köyü oyunlarındandır. 5 – 20 erkek tarafından davul – zurnayla topluca oynanır.
İSBAHA:
Söylenişe göre “Ispaha” yazıldığı da olmuştur. Dinar ilçesinin Karataş köyünde “Sapa” adında da bir erkek oyunu bulunup, köyün “İspaha” adlı bu kadın oyununun isimce aynı t’birden (terimden) ayrılmalığı açıktır.
İSTANBUL’DA OYUN:
Dîv’nlarda oyun duyularına dair nefis ve şairce intibalar toplamak zor bir iş değildir. III. Ahmet’in Lale Devri’nden şu duygulu mısralar yüce şair Nedim’in dîv’nındandır:
Dili raks – ‘ver eder sabredemem m’hasali
Yüreğim oynadı gördükte o çengî güzeli.
Al eteklik olalı cûy – ı mur’d üzre hab’b
Bir hev’ etti dili nağme – i demr ten yeleli
Şevk ile vhaiz – i şehr attı rid’sın çerha
Böyle şal oynuna çıkmadı dahi şeyh olalı
Bir perî eylemedi ç’re dil – i n’ – ç’re
Mutrıbın çak çak – ı çarp’resine çarpılalı
Âsma’nda bırakıp zühre elinden çengi
Def gibi kızdı yüzü daireden çekti eli
Nedim, “vakt – ı çer’ganı teşbir” ederken de şu mısraları veriyor:
Seyr olup raksı yine dilber – i mümt’zların
Yine efl’ke çıkar n’leleri s’zların
C’na ‘teş bırakır şulesi ‘v’zların
Müjdeler gülşene kim vakt -i çırağan geldi
Ney ü santûr – ü reb’b – ü def – ü tunbûr (tanbur) ile çeng
Nağme – i bülbül – ü kumrîye olup hem – ‘heng
Pür eder âlemi şevk – ü tarab – ı ren göreng
Müjdeler gülşene kim vakt – i çer’gan geldi
Şu beyit de onundur:
Rakkas bu h’let senin oynunda mıdır
Âşıklarının
