Orta Karadeniz Bölgesi’nde, Ordu İline bağlı bir ilçe olan İlçemiz Karadeniz Bölgesinin Orta Karadeniz bölümünde deniz sahilinden 21 Km içerde Ordu İlinin Güneybatısında yaklaşık 195 Km2 yüzölçümü ile yer alır.
İlçemizin Kuzey ve doğusunda Ünye, Batısında İkizce, Güneyinde Akkuş, İlçeleri bulunmakta olup, denizden yüksekliği 530 metredir. En yüksek yeri 1050 m,en düşük yeri 350 m. olup, Ordu iline Uzaklığı 109 km. Ünye İlçesine 28, İkizce İlçesine 7 , Akkuş İlçesine’ de 40 km uzaklıktadır.
İlçe merkezi ile İlküvez Kasabası dışındaki yerleşim birimleri dağınık vaziyet arz etmektedir. arazinin karakteristik yapısı engebeli inişli çıkışlı olup, genel olarak fındık ve orman örtüsü ile kaplıdır.
İlçemizde Karadeniz iklimi hüküm sürmektedir. Her mevsim yağışlı, yazlar sıcak ve yağışlı, kışlar ılık geçmektedir.
İlçeye Çaybaşı adının veriliş nedeni Akkuş ilçesi topraklarında doğan Akçay , Curi çaylarının oluşturduğu vadilerin tam ortasında ve doruk noktasında kurulmuş olmasındandır. 1960 yılına kadar adı Çilader köyü idi.
İlçenin Eski Çağ tarihine ait bilgiler yeterli değildir. Yörede herhangi bir arkeolojik kazı ve yüzey araştırması yapılmamıştır. Bununla birlikte yörenin çok eski bir yerleşim birimi olduğu, Çaybaşı Merkez İlköğretim Okulunun ve Çay Mahallesi’nde tesadüf sonucu ele geçen buluntu ve kalıntılardan anlaşılmaktadır.
Osmanlı döneminde Samsun’a bağlı bir yerleşim birimi olan Çaybaşı, Cumhuriyetin ilanından sonra Ordu’ya bağlanmış ve Ünye’nin bir köyü olmuştur. Daha önce “Çilader” olan adı 1960 yılında Çaybaşı olarak değiştirilmiş, 1991 yılında da Ordu iline bağlı ilçe konumuna getirilmiştir.
ÇAYBAŞI İLÇESİ EKONOMİ
İlçemiz ekonomisi fındığa dayalıdır. Fındıktan başka halkın hiç bir gelir kaynağı yoktur. Bazı yıllar hava şartlarının fındık ürünü için iyi gitmemesi nedeniyle fındık üretimi önemli ölçüde azalmaktadır.
a- Sanayi, Ticaret, Bankalar, Kooperatifler:
İlçemizde sanayi sektörü olarak; bazı İllerde vergi ve sigorta pirimi teşvikleri uygulamak, enerji desteği sağlamak ve yatırımlara bedelsiz arsa ve arazi temin etmek sureti ile yatırımların ve istihdamın arttırılması amacı ile 06.02.2004 tarih ve 25365 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5084 sayılı yatırımların ve istihdamın teşvikine yönelik kanun kapsamında Cennetoğlu Tekstil San.Tic.Ltd.Şti. tarafından 31.01.2005 tarihinde giyim imalatı üzerine üretim atölyesi ve Mavi Aydınlatma San.Tic.Ltd.Şti. tarafından da 24.10.2005 tarihinde Avize ve Aydınlatma Ürünleri İmalatı fabrikası açılmıştır. Her iki şirtekin de merkezi İstanbul olup İlçemizde Şube olarak faaliyet göstermektedirler.Bunların haricinde İlçemizde sanayi sektörü ile ilgili herhangi bir faaliyet bulunmamaktadır.
İlçemizde T. Halk Bankası mevcuttur. T.C. Ziraat bankasının kurulması yerinde olacaktır.
İlçemizde faaliyet gösteren kooperatifler listesi aşağıdadır.
- 1- Çaybaşı Esnaf ve Sanatkarlar Kefalet Kooperatifi
- 2- Tarım Kredi Kooperatifi
- 3- Çaybaşı merkez ve bazı köylerini içine alan Tarımsal Kalkınma Kooperatifi kurulmuştur. (Eğribel, Akbaba, Köklük, Kurudere ve İçeribükü Köyleri)
- 4- S.S 34 Nolu Taşıyıcılar Kooperatifi
- 5-İlküvez Kasabası Taşıyıcılar Kooperatifi.
b- Tarım:
İlçemizin arazi yapısı engebelidir. Bundan dolayı geniş çapta sebzecilik yapılamamaktadır.
İlçemiz çiftçilerinin en önemli geçim kaynağı fındıktır. İlçemiz toplam arazi miktarı 11.687 hektar olup, kullanım şekli aşağıda görüldüğü gibidir.TARIM ALANLARININ DA?ILIMI KULLANIM ŞEKLİ ALAN (Hektar) % Ormanlık ve Fundalık 1,605 13.73 Çayır Mera 500 4.28 Tarla 2,773 23.73 Fındık Bahçesi 4,289 36.70 Tarım Dışı Arazi 2,520 21.56 TOPLAM 11,687 %100 TARIM ÜRÜNLERİNİN DA?ILIMI TÜRÜ ALAN (Hektar) Mısır 2,313 Fındık 4,289 Papates 125 Yulaf 200 Buğday 30 Sebze 105 TOPLAM 7,062 KULLANILAN TARIMSAL ARAÇ VE GEREÇLER TÜRÜ ADEDİ Traktör 15 Römork 15 Patoz 29 Pulluk 15 Patpat 187 TOPLAM 261 c- Seracılık:
İlçemizde Tarım Müdürlüğünce bir adet malçlı çilek Demostrasyon bahçesi kurulmuştur. Yöremiz engebeli ve hava cereyanı bol, kışları karla kaplı bir iklime sahip olduğundan seralar genellikle küçük ve orta büyüklükte kurulması planlanmış ve çalışmaları bu yönde devam etmektedir. Çiftçilerimizin sera konusunda gösterdikleri ilgi neticesi kendi öz kaynaklarıyla da sera kurmaları devam etmektedir. Ayrıca 2006 yılı başında 1- Adet 200m2 sera kurulmuştur.2005 yılında 8 -Adet ceviz bahçesi, 2- Adet bodur Kiraz bahçesi, 2- Adet elma bahcesi kurulmuştur.d- Hayvancılık:
İlçemizde büyük işletmeler halinde besi ve süt sığırcılığı yapılmamaktadır. Üretim daha çok aile ihtiyacını karşılamaya yönelik saf ırk hayvan sayısı çok az olduğu için hayvansal verim miktarı oldukça düşüktür. Mevcut hayvanların verimini arttırmak amacıyla melezleme yoluyla ıslah çalışmalarına son yıllarda hız verilmiştir.İlçe Tarım Müdürlüğü ve SYD Vakfınca yapılan projelerle 2002 yılında 21 aileye 273 Koyun,2003 yılında 21 aileye 225 koyun dağıtımı yapılmıştır.
İlçemizde faaliyette bulunan Tarımsal Kalkınma Kooperatifi tarafından 100 aileye 2.şer Adet olmak üzere süt sığırcılığı projesi yapılmış olup,13.04.2004 tarihinde 200 Baş (gebe düve) dağıtımı yapılmıştır. Bu Hayvanların barınması için Standardlara uygun ahır inşa edilmiştir.
2005 Yılı Mayıs ayında 20 çiftçimize (19+1) 400 baş Küçük baş hayvan dağıtımı yapılmıştır.1-Büyük ve Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliği:
İlçemizin kırsal kesiminin önemli bir gelir kaynağı olan hayvancılık, büyük çiftlikler halinde olmayıp, ferdi küçük ahırlarda yapılmaktadır.
İlçemizde son zamanlarda yerli hayvan ırklarının ıslahı için çalışmalar yapılmaktadır. 2006 yılı içinde hazırlanan projelerle sığır inekleri getirilerek bu çalışmaların hızlandırılmaları düşünülmektedir.
İlçemizde üretim çeşitliliğini artırmak için çalışmalar devam etmektedir.S.Y.D.Vakfı ve İlçe Tarım Müdürlüğü işbirliği ile alabalık tesisi açılmış olup , bu tür tesislerin sayısının artırılması düşünülmektedir.HAYVANSAL VARLIK BİLGİLERİ CİNSİ ADEDİ Sığır – Manda 3,310 Koyun 1,200 Keçi – At 120 Katır 130 Eşek 150 Tavuk 13,000 Arı Kovanı 1,600 (Üretilen Bal) 8,000 Kg (Bal Mumu) 2,500 Kg BİTKİSEL DESTEKLEME: (2004 yılı doğrudan gelir desteği)
- Doğrudan gelir desteğine başvuran kişi sayısı 1841.
- Destek alan 52.091 YTL
- Desteklenen miktar 831.696 YTL, 2004 yılında 579 ton mısır slajı üretimi yapılmış 2005 yılında 700 tona ulaşmıştır.
- 04 NİSAN 2004 yılında İlçemizde meydana gelen tabii afet (don) olayı nedeni ile zarar gören çiftçilerimizden 1678 kişiye 872.518,00 YTL ödeme yapılmıştır.
BİTKİSEL DESTEKLEME: (2005 Yılı doğrudan gelir destesği)
- Dorudan gelir desteğine başvuran kişi sayısı 1851
- Destek alan 51.231 YTL
- Desteklenen Miktarı – destekleme yapılmamış olup, 2006 yılı içinde üreticilere ödeme yapılacaktır.
- 2005 Yılında 16 çiftçimize yem bitkisi desteklemesi yapılmış olup,bu çiftçilerimize 6.014,45 YTL ödeme yapılmıştır.
2- Koyun Yetiştiriciliği:
İlçemizde fındığa dayalı ekonominin yanı sıra çiftçilerimizi desteklemek ve üretimi arttırmak amacıyla 2003 yılında 21 aileye 273 adet koyun dağıtımı projelenmiş ve finansman sağlanarak gerçekleşmiştir.2005 yılı içinde 20 aileye 400 baş koyun 2005 yılı mayıs ayı sonunda dağıtılmıştır.3- Arıcılık:
İlçemizde yaklaşık 130 çiftçimiz arıcılık yapmaktadır. Ellerinde 1.600 arılı kovan mevcudu ile yılda ortalama 8. ton bal üretimi yapılmaktadır. Arıcılık geçerli olmasına rağmen küçük işletme tarzındaki arıcılar genellikle sabit arıcılık yapmakta ve bu da yöremizin arıcılık için uygun bir ortam olduğunu göstermektedir.
Bu konuda Kaymakamlıkça yapılan arıcılık projesinden gereği 45 aileye 4 arılı kovan dağıtımı yapılmıştır. Arıcılık projesinin gerek kırsal kalkınma projesi gerekse Kaymakamlık Sosyal yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’ ca destekleneceği ve büyük gelişmeler olacağı tahmin edilmektedir.4- Kivi: İlçemizde fındığa alternatif olarak kivi fidanı dağıtımı yapılmaktadır. İlçe Tarım Müdürlüğü ve Sos. Yard. ve Dayanışma Vakfı desteği ile 20 dönüm alana ilçemizde örnek bahçe yapılmıştır.2002- 2006 Nisan ayı itibariyle 600 adet kivi fidanı 10.000 adet ceviz fidanı, 400 adet elma ,150 adet kiraz dağıtımı yapılmıştır.
5- Fındık:
İlçemizde halkın en büyük geçim kaynağı gelirinin fındık üretiminden elde edilmektedir. İlçe Tarım Müdürlüğü tarafından örnek bahçe seçilerek budama, gübreleme, kireçleme, ilaçlama ve toprak tahlili gibi örnek çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar teknik elemanlar tarafından yerinde yapılarak sonuçları takip edilmektedir.d- Ormancılık:
İlçemize bağlı Kepçeli Devlet Ormanında Orman İşletilmesince yapılan dikim sahalarında 153 hektar sahada Düplas fidan dikimi işletmece yapılmaktadır. Bu sahalara 178.000 Düplas fidan dikilmiştir. Ayrıca 17000 adet kayın fidanı dikilmiştir.
İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından temin edilen fidanlar İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından İlköğretim Okulu bahçelerine dikilmişti.e-El Sanatları:
İlküvez kasabasında ve Kapılı, Göksu, Köklük Köylerinde hereke tipi halıcılık yoğun bir şekilde yapılmaktadır. Halkın büyük bir kısmı geçimini halı dokuyarak sağlamaktadır. Halıcılığın teşvik edilmesi ve halı kalitesinin artırılması için Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı ve İlçe Tarım Müdürlüğümüz tarafından vatandaşlarımıza demir halı tezgahı verilmektedir. Şu ana kadar toplam 188 tezgah verilmiştir. İmkanlar ölçüsünde bu uygulamaya devam edilecektir. İlçemiz İlküvez Kasabasında 188 adet halı tezgahında yılda 700 m2 halı dokunmaktadır. Bunun dışında ayrıca özel sektöründe halı tezgahları aynı yörede mevcut bulunmaktadır.
Genel olarak ilçemiz Tarım Müdürlüğü ve Sos. Yard. Ve Dayanışma Vakfı destekli ayrıca Özel Sektörün desteği ile İlçemizde yıllık 1700 m2 hereke tipi halı dokunmakta bu halılar Yurtiçine satışı yapılmakta olup, İlçemiz ekonomisine önemli bir gelir sağlamaktadır.f- Yeraltı Zenginlikleri:
İlçemizin şu ana kadar tespit edilmiş yeraltı zenginliği yoktur.g- Turizm ve Ulaştırma:
İlçemizin her yeri görmeye değer manzaralarla , yeşilliklerle, kaplıdır. Kapılı Köyü şelaleleri Kaymakamlığımızca kartpostal haline getirilmiş ve İl Turizm Müdürlüğüne gönderilmiştir. İçeribükü Köyü sınırları içersinde İlçemize 5 km mesafede bulunan Kazankaya şelaleleri mesire yeri olarak düzenlenmiştir. Bu şelalelerin fotoğrafları çekilerek İl Turizm Müdürlüğüne gönderilmiştir.
Ayrıca; İlçe merkezinde bulunan porsuk tepesi adıyla anılan tepenin turizm acısından değerlendirilmesi yerinde olacaktır.h- Ulaştırma ve Alt Yapı:
- 1- Elektrik:
İlçemiz Merkezi ve İlküvez Kasabasına bağlı köy ve mahallelerin tamamında elektrik vardır. YEDAŞ Çaybaşı İşletme Şefliğinin İlçe merkezi 1900 , İlküvez Beldesinde 1200, Köylerde 1500 olmak üzere toplam 4600 abonesi mevcuttur. - 2- İçme Suyu:
İlçe Merkezi ve İlküvez Kasabasında su şebekesi mevcuttur. Köylerde mahalli çeşmelerden istifade edilmektedir. Köklük-Akbaba-Eğribel Köylerinin grup içmesuyu şebekesi bulunmakta, ancak nüfusun artması nedeniyle ihtiyaca cevap verememektedir. - 3- Kanalizasyon :
İlçemiz Merkezi ve İlküvez Kasabası’nın kanalizasyonu
